TER,SU VE TÜKÜRÜK(SALİVA) HASLIKLARI

1. Su Haslığı Amacı: Boyalı veya basılmış tekstil mamulünün, normal ortam sıcaklığında belirli bir miktar su içinde bekletilmeye karşı dayanımının ölçülmesidir.

Tükürük Haslığı Amacı: Test edilecek numunenin kumaşın tükürük haslığına göre muamelesi sonucu renginde bir değişiklik olup olmadığı ve kullanılan refakat kumaşına renk verip vermediği, renk verdiyse uluslararası standartlar ölçüsü içinde kalıp kalmadığı kontrol edilir.

Ter Haslığı Amacı: Boyalı veya basılmış tekstil mamulünün, kullanımı sırasında insan vücudundaki ter ve sıcaklıkta kendi rengini veya yanındaki renk üzerinde bir lekelenme yapıp yapmadığını görmektir. Test edilecek numunenin kumaşın ter haslığına göre renk verdiyse uluslararası standartlar ölçüsü içinde kalıp kalmadığı kontrol edilir.

2. Refakat Kumaşı ile Numuneyi Dikme:

· Test numunesinden 4cm x 10cm boyutlarında deney numunesi kesilir ve kullanım yüzeyi aynı boyutlardaki çok lifli (multifibre) refakat kumaşının üzerine yerleştirilerek kısa kenarından biri boyunca birlikte dikilir.

· Eğer kumaşın iki yüzü farklı ise iki yüzüne de aynı testler yukarıdaki işlem uygulanır.

· Kumaş baskılı ise büyük desenin her bir rengi için yukarıdaki işlem tekrar edilir.

3. Suda(Çözeltide) Bekletme: Her bir deney numunesi oda sıcaklığında, içinde standartlara uygun saf su bulunan bir kap içine daldırılarak 30 dakika boyunca tamamen ıslatılır. Numuneye 1:50 olacak şekilde saf su eklenir. Her bir test numunesinin ayrı kaplarda ıslanması sağlanır.

4. Fazla Suyu(Çözeltiyi) Uzaklaştırma ve Bekletme: Fazla suyu uzaklaştırmak için numuneyi bir cam veya akrilik plaka üzerine düzgün bir şekilde yerleştirdikten sonra bir baget yardımı ile fazla su uzaklaştırılır.

4.1. Perspirometre: Birleşik test numunesi iki cam plaka arasına yerleştirilir. Tam bir test işlemi gerçekleştirmek için yeteri kadar test örneği bulunmasa dahi 11 cam veya akrilik reçine plakanın tümü kullanılmalıdır. Plakaların üzerine standartlara uygun toplam 5 kg (12,5 kPa basınç) ağırlık yerleştirilerek perspirometre ağırlığı sabit tutan konumda kilitlenir ve ağırlık kaldırılır.

· Deney numunesini içeren perspirometre etüv içerisine yerleştirilir ve 37 ˚C ± 2 ˚C sıcaklığında etüvde 4 saat süresince bekletilir.

· Etüvden çıkarılan birleşik deney numunesi kenarından 50˚C’yi aşmayan sıcaklıkta kurutma rafında veya etüv içinde asılarak kurutulur.

5. Su Haslığı Testinin Değerlendirilmesi

5.1. Işık Kabininde D65 Gün Işığında İnceleme: Tekrarlanabilen şartlar altında gölge ve renk farklılıklarının incelenebilmesi için numuneler değerlendirme kabinine alınır ve görsel olarak renk farklılıkları incelenir. Işık kabinlerinde müşteri taleplerine uygun olarak farklı ışık kaynakları bulunmaktadır. Bu ışık kaynaklarından D65 gün ışığını temsil etmektedir.

5.2. Gri Skala: Değerlendirmelerde iki ayrı “Gri Skala” kullanılır. Bunlardan biri test sonucu boyalı materyalin renginde meydana gelen değişikliği ölçmeye yaramakta olup “Solma Skalası” , diğeri ise boyalı materyalin kendisine bitişik refakat bezini kirletme derecesini ölçmeye yarayan “Lekeleme (akma) Skalası”dır.

Akmanın (lekelemenin) ve Solmanın değerlendirilmesi:

Ø D65 gün ışığı açılır. Işığın numuneler yüzeyindeki düzleme 45 derecelik açı ile gelmesine dikkat edilir. Bunun için ışık kabini içerisinde 45 derecelik açıya sahip aparat kullanılır.

Ø Her iki multifibrenin üzeri belli kısımlarını açıkta bırakan maske ile kapatılır.

Ø Aradaki renk farkı skalada ki değerlerle gözlemlenerek karşılık gelen değer haslık derecesi olarak kabul edilir.

Ø Çok lifli refakat bezi (multifibre)her bir lif cinsi için ayrı ayrı değerlendirme yapılır.

1.5.3. Değerlendirmeyi 2. Şahsa Gösterme: Değerlendirmenin doğruluğu açısından deney numunesi gri skalada ikinci bir kişi tarafından değerlendirilir ve sonuçlar karşılaştırılır.

İşlem Basamakları Öneriler

Ø Teste uygun büyüklükte parça kesiniz. (40 mm x 100 mm )

Ø Dikimde kullanılan ipliğin boyalı olmamasına dikkat ediniz.

Ø Hazırlanan deney numunesinin her tarafının ıslanmasına dikkat ediniz.

Ø Kullanılan suyun standartta istenen özellikte olmasına dikkat ediniz.4,5-7,5 ph saf su

Ø Deney numunesinin cam veya akrilik reçine plaka üzerine düzgün olarak yerleştirilmesine dikkat ediniz.

Ø Deney numunesi üzerindeki fazla suyun uzaklaştırıldığından emin olunuz.

Ø Her numune arasında bir plaka olmasına dikkat ediniz.

Ø Deney numunesini perspirometre cihazına düzgün bir şekilde yerleştirdiğinizden emin olunuz.

Ø Etüvün teste başlamadan önce 37 ˚C ± 2 ˚C ısıtıldığından emin olunuz.

Ø Etüvden alınan deney numunesini kurutma rafında veya etüvde 50˚C’yi aşmayan sıcaklıkta kurutunuz.

A:Tükürük Çözeltisini Hazırlama

4,5 g Sodyum klorür(NaCl)

0,3 g Potasyum klorür (KCl)

0,3 g Sodyum Sülfat (Na2SO2)

0,4 g Amonyum Klorür (NH4Cl)

3,0 g Laktik Asit (CH3.CH(OH)COOH)

0,2 g Üre (H2N.CO.NH2)

A 1.Alkali (Baz) Çözeltisi Hazırlama:

0,50 g/l L-Histidine monohydrochloride monohydrate (C6H9O2N3 2HCI H2O)

5,00 g/l Sodyum klorür (NaCl)

2,50 g/l Disodyum hidrojen orthophosphate dodecahydrate (Na2HPO42H2O)

A2.Asit Çözeltisi Hazırlama:

0,50 g/l L-Histidine monohydrochloride monohydrate (C6H9O2N3 2HCI H2O)

5,00 g/l Sodyum klorür (NaOH)

2,20 g/l Sodyum di-hidrojen orphosphate dihydrate (NaH2PO42H2O)

Kimyasallar 1 litrelik mezurda destile su ile çözülür ve daha sonra 1,5 litrelik kaba aktarılır. pH değeri gerekirse 0,1mol/l (N) sodyum hidroksit (NaOH) ile 8’e ayarlanır. pH 8’e 0,1 mol/l (0,1 N) sodyum hidroksit ile ayarlanır.